خشم سوگ چیست؟ بسته به ماهیت از دست دادن، ممکن است خشم تبدیل به قسمت اصلی فرآیند سوگواری شود.
خشم یک احساس طبیعی است که بیشتر آن را به عنوان واکنشی به درگیری یا موقعیتهای چالش برانگیز میشناسیم. یعنی ممکن است اصلا به عنوان احساساتی که یک فرد سوگوار تجربه میکند به آن فکر نکنیم. اما همانطور که اشاره شد، حس خشم، در فرآیند سوگواری میتواند نقش پررنگی داشته باشد.
به طور کلی، فقدان از آن تجربههایی است که احساسات شدیدی را بر میانگیزد؛ از غم و اندوه شدید گرفته تا حس سرخوردگی، سردرگمی یا شوک؛ همه این احساسات شدید، میتوانند تحریکپذیری را بالا برده و باعث بروز خشم شوند.
اما چرا این اتفاق میافتد؟ چطور میشود که افراد این حس را تجربه میکنند؟ برای پذیرش این خشم چه کار میشود انجام داد؟
مهم این است که بدانیم اشکالی ندارد اگر سوگوار هستیم، احساس خشم کنیم. این یک فرآیند طبیعی است و ما حق داریم که آن را به طور کامل تجربه کنیم.
نباید بیشتر غمگین باشیم تا عصبانی؟
غم و اندوه بخشی از سوگواری است اما نه همه آن. ممکن است خشم را همزمان با سایر احساسات تجربه کنیم. یعنی همزمان هم غمگین باشیم هم عصبانی. به احساس خشم شدید در مواجهه با یک فقدان ، “خشم سوگ” گفته میشود.
روانشناسان معتقدند، بیشتر مردم در طول فرآیند سوگواری هم غم را احساس میکنند، هم خشم. اما برای بسیاری از مردم، عصبانیت آنقدر قوی است که احساسات دیگری مانند غم را تحت الشعاع قرار میدهد.
همچنین برخی از افراد ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، شخصیتی یا تجربی، در هنگام سوگواری بیشتر مستعد عصبانیت باشند. این میتواند باعث شود آنها قبل از سایر احساسات، اول احساس خشم را تجربه کنند. البته احساس خشم در هنگام سوگواری، اصلا به این معنی نیست که از فقدان ناراحت نیستیم. درواقع هیچ «بایدی» در روند سوگواری وجود ندارد. هر کس به شیوهای متفاوت از دست دادن را تجربه کرده و نسبت به آن واکنش نشان میدهد.
البته در برخی موارد، خشم سوگ ممکن است نشانهای از یک اختلال روانی مثل اختلال انفجاری متناوب (IED) باشد که در اثر غم و اندوه شدید فعال شده باشد.
خشم سوگ و احساس بی عدالتی
هیچ راه اشتباهی برای سوگواری کردن وجود ندارد. اینکه سوگواری چقدر طول میکشد و چطور با آن کنار میآییم میتواند یک تجربه منحصر به فرد برای هر شخص باشد. اما یکی از معروفترین مدلها در روانشناسی برای درک پروسه سوگواری، مدلی است که ۵ مرحله احساسی را برای آن قائل است.
- انکار
- خشم
- چانه زنی
- افسردگی
- پذیرش
همه افراد سوگوار این مراحل سوگواری را با یک ترتیب تجربه نمیکنند. اما، خشم برای بسیاری از مردم به عنوان یک مرحله معمول و اولیه در روند سوگواری است.
البته اینکه شخص چگونه خشم را احساس میکند می تواند به موقعیت بستگی داشته باشد.کسی ممکن است از بیعدالتی کائنات یا خدا عصبانی باشد که چرا عزیزش را از او دور کرده است. اگر نحوه از دست دادن در اثر یک حادثه مثل تصادف یا قتل باشد، این احساس خشم از بیعدالتی پررنگتر خواهد بود و مقصر را نشانه میرود؛ در صورتی که مقصر در مقابل این اتفاق مسئولیت نپذیرد این خشم شدیدتر شده و منجر به پرخاشگری میشود.
همچنین عدم درک و به رسمیت شناختن دردی که فرد سوگوار تجربه میکند، پروسه سوگواری را با ملغمهای از خشم، اندوه و حس بی عدالتی همراه میکند که پرخاشگری واکنش اجتنابناپذیری برای آن خواهد بود.
خشم سوگ منجر به اختلال سوگ طولانی (PGD) میشود؟
اگر خشم احساس اصلی ما در طول سوگواری باشد، میتواند منجر به اختلال سوگ طولانی (PGD) شود. اختلال سوگ طولانی (Prolonged Grief Disorder) که به عنوان سوگ پیچیده(Complicated Grief) هم شناخته میشود، به زندگی طولانی مدت با سوگ اشاره دارد بدون اینکه در شدت احساسات سوگواری بهبودی اتفاق بیافتد.
تحقیقات نشان میدهد که بین ۱.۲٪ تا ۱.۵٪ از جمعیت این شرایط را تجربه میکنند. ممکن است فردی که سوگ پیچیده دارد، برای مدت طولانی خشمگین بماند.
روانشناسان معتقدند خشم عامل به تعویق انداز برای رویایی فرد با درد فقدان است؛ در واقع همین سطح بالای خشم بعد از فقدان، باعث میشود فرد دیرتر با از دست دادن کنار بیاید و به اختلال سوگ طولانی مدت دچار شود.
چگونه با عصبانیت خود در هنگام سوگواری کنار بیاییم
گاهی اوقات خود احساس خشم باعث می شود بیشتر احساس عصبانیت کنیم. یعنی از اینکه خشمگین هستیم، خشمگین شویم. این ممکن است به این دلیل باشد که فرهنگ قالب به ما حق عصبانی شدن به هنگام سوگواری ندهد. سرکوب حس خشم در شخصی که در حال تجربه خشم سوگ است و احساس گناه به او از این بابت، یک لایه خشم جدید به احساسات فرد سوگوار اضافه میکند.
اما طبیعی است که احساس خشم کنیم و نباید اجازه دهیم واکنشهای بیرونی احساس ما را برای خودمان بیاعتبار کنند؛ خشم و غم، جدایی ناپذیرند. سرکوب خشم راه حل نیست. در عوض، سعی کنیم راههایی برای پذیرش با سوگ در کنار مدیریت خشم پیدا کنیم، تا بتوانیم به زندگی برگردیم.
سخن سلامتپاد؛ سوگ جمعی، خشم جمعی، تسلای جمعی
گاهی اتفاقاتی در سطح یک جامعه رخ میدهد، که نه به عنوان یک فرد تنها، که به عنوان عضوی از یک جامعه سوگ را تجربه میکنیم. باید حواسمان باشد که وقتی با یک ترومای جمعی لینک به مقاله ترومای جمعی مواجه هستیم، در سوگواری خود تنها نیستیم؛ سوگواری جمعی تسلای جمعی نیاز دارد و راهکارهای مواجهه با ترومای جمعی، در مواجه با شرایط به ما کمک میکند. خشم ناشی از سوگواری جمعی که احتمالا برایمان آشناست، ممکن است به افسردگی و کنارهگیری از زندگی اجتماعی منجر شود؛ این اتفاق نه به نفع ما به عنوان یک فرد است، نه به نفع جامعهای که دارد درد را با خود حمل میکند. پس برای پذیرش با خشم و اندوه ناشی از سوگ جمعی، بهتر است منزوی نشویم و احساسات خود را با آدمهای نزدیک یا بایک درمانگر درمیان بگذاریم.
از این منبع برای این مطلب الهام گرفتیم:
