میلیون‌ها نفر در ایران، که به دلیل مسئولیت، کار، مراقبت از عزیزان، یا عدم دسترسی به پناهگاه امن، مجبور به ماندن و تردد در شهرهای ناامن هستند، حفظ ایمنی خود و اطرافیان اولویت اول این روزهای زندگی است.
قبل از حادثه: آمادگی، سپر نامرئی شما
آمادگی، مهم‌ترین عامل در کاهش آسیب‌پذیری است. حتی با وجود محدودیت‌ها، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید.
برنامه اضطراری شخصی و خانوادگی
کوله نجات: یک کوله حاوی اقلام ضروری برای حداقل ۷۲ ساعت آماده کنید. این شامل:
- آب آشامیدنی
- غذای خشک و فاسد نشدنی
- داروهای ضروری و نسخه‌ها
- کیت کمک‌های اولیه
- چراغ قوه و شمع
- رادیو با باتری
- پاوربانک شارژ شده و کابل‌های شارژ
- سوت
- ماسک N95
- دفترچه بیمه و کپی مدارک شناسایی مهم (در یک کیسه ضدآب)
- پول نقد خرد
- و پتوی نجات
نقشه مسیرهای امن: چند مسیر جایگزین برای رفت‌وآمد به محل کار، خانه، نزدیک‌ترین پناهگاه یا بیمارستان اضطراری در نظر بگیرید. شرایط ترافیکی، نقاط امن و ناامن را شناسایی کنید.
شماره تماس اضطراری: یک فرد خارج از منطقه درگیری را به عنوان نماینده تماس برای اطلاع‌رسانی وضعیت‌تان به خانواده تعیین کنید.
ارتباطات آفلاین: فهرستی از شماره تلفن‌های ضروری (خانواده، دوستان، اورژانس) را به صورت کاغذی همراه داشته باشید و به فرزندان خود آموزش دهید.
ایمن‌سازی نسبی محل سکونت و کار
شناسایی نقاط امن: در خانه یا محل کار، امن‌ترین نقطه در برابر انفجار (مانند زیر یک میز محکم یا در راهروی داخلی بدون پنجره) را مشخص کنید.
دور کردن اشیاء سنگین: وسایل سنگین و شکستنی را از نزدیکی پنجره‌ها و درها دور کنید.
آگاهی از پروتکل‌های محل کار: در مورد برنامه‌های اضطراری محل کار خود (پناهگاه، مسیرهای تخلیه، نقاط تجمع) سوال کنید. اگر پروتکلی وجود ندارد، با همکاران خود مشورت کنید تا حداقل یک برنامه اولیه برای خود و اطرافیان در محل کار تدوین کنید.
مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها در بحران جنگ
مدیریت اطلاعات و منابع معتبر
منابع رسمی و معتبر: اخبار را فقط از منابع رسمی و معتبر دنبال کنید. از انتشار شایعات و اطلاعات تأیید نشده خودداری کنید، زیرا می‌توانند اضطراب را افزایش دهند یا مانع دسترسی شما به خطرهای واقعی شوند.
محدود کردن زمان اخبار: اضافه بار اطلاعاتی و اخبار منفی می‌توانند ما را به انفعال بکشانند؛ برای پیگیری اخبار، زمان‌های مشخصی را در طول روز تعیین کنید و در باقی اوقات از صفحه نمایش و اخبار فاصله بگیرید.
حین حادثه: واکنش سریع و محافظت فعال
هنگام وقوع حادثه (مانند صدای انفجار یا آژیر خطر)، واکنش سریع می‌تواند جان شما را نجات دهد.
پناه گرفتن و محافظت
قانون “پوشش بگیرید، خم شوید، منتظر بمانید”: بلافاصله به زمین بیفتید، سر و گردن خود را با دستانتان بپوشانید و به یک شیء محکم بچسبید. اگر در فضای باز هستید، از دیوارها، و درختان یا تابلوهای بزرگ فاصله بگیرید.
دوری از پنجره‌ها: از پنجره‌ها، درهای شیشه‌ای و هر شیء شکستنی فاصله بگیرید.
حین رانندگی: اگر در خودرو هستید، در یک مکان امن پارک کنید، دراز بکشید و سر خود را بپوشانید.
حفظ آرامش نسبی
تنفس عمیق: با تمرکز بر تنفس عمیق (دم آهسته از بینی، حبس نفس برای چند ثانیه، بازدم آهسته از دهان) می‌توانید ضربان قلب خود را کاهش دهید و تا حدی آرامش خود را حفظ کنید.
تمرکز بر لحظه حال: به جای فکر کردن به “چه می‌شود اگر …”، بر روی کارهایی که در لحظه می‌توانید برای حفظ امنیت خود انجام دهید، تمرکز کنید.
ارتباط با دیگران (در صورت امکان)
اگر فرد دیگری همراه‌تان بوده، از وضعیت یکدیگر با خبر شوید و در صورت امکان به هم کمک کنید.
بعد از حادثه: مراقبت و تاب‌آوری
پس از فروکش کردن خطر اولیه، مرحله بعد از حادثه آغاز می‌شود که نیازمند مراقبت از خود و دیگران است.
ایمن‌سازی اولیه و ارزیابی خسارت
خروج ایمن: تنها پس از اطمینان از ایمن بودن محیط، پناهگاه را ترک کنید. مراقب آوار، خطوط برق افتاده، و نشت گاز باشید.
ارزیابی اولیه: وضعیت جسمی خود و اطرافیان را بررسی کنید. در صورت نیاز به کمک‌های اولیه، از کوله نجات خود استفاده کنید و درخواست کمک کنید.
گزارش خطر: هرگونه خطر جدی (مانند نشت گاز، سیم برق قطع شده) را به مقامات مربوطه گزارش دهید.
مراقبت از سلامت روان
پذیرش احساسات: اگر در معرض خطر بوده‌اید، طبیعی است که احساساتی مانند ترس، شوک، غم، خشم، اضطراب و حتی بی‌حسی را تجربه کنید. این احساسات نرمال هستند. آنها را سرکوب نکنید، بلکه اجازه دهید وجود داشته باشند.
صحبت کردن: در مورد تجربیات و احساسات خود با افراد مورد اعتماد (دوستان، خانواده، همکاران) صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که تنها نیستید.
محدود کردن اخبار منفی: پس از رفع خطر فوری، همچنان زمان مواجهه با اخبار و محتوای ناراحت‌کننده را محدود کنید.
حفظ روتین‌های کوچک: تلاش کنید تا حد امکان روتین‌های روزمره خود را (خواب، غذا، کار) حفظ کنید. این کار حس کنترل و عادی بودن را تقویت می‌کند.
فعالیت بدنی: حتی پیاده‌روی‌های کوتاه، می‌تواند به کاهش استرس و بهبود خلق و خو پس از تروما کمک کند.
کمک حرفه‌ای: اگر علائم اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی شدید یا افکار آسیب‌زا دارید، حتماً از متخصصان سلامت روان (روانشناس، مشاور) کمک بگیرید. بسیاری از سازمان‌های داوطلبانه ممکن است خدمات حمایتی رایگان ارائه دهند. کمک گرفتن، نشانه قدرت است.
همبستگی جامعه: در حد توان خود به همسایگان، دوستان و همکاران کمک کنید. همبستگی اجتماعی، یکی از قوی‌ترین عوامل تاب‌آوری در بحران‌هاست.
مشارکت در کارهای کوچک: در کارهای داوطلبانه برای کمک به جامعه آسیب دیده شرکت کنید. این کار حس هدفمندی و کنترل را افزایش می‌دهد.
چگونه محیط کار خود را در شرایط جنگ تا حد ممکن ایمن کنیم؟
حفظ امنیت در محل کار، به خصوص در شرایط الزان به حضور، از اهمیت بالایی برخوردار است.
شناسایی نقاط امن و ناامن: با مدیر یا همکاران خود، نقاط امن (پناهگاه، اتاق‌های داخلی بدون پنجره) و ناامن (نزدیک پنجره‌ها، ورودی‌های اصلی) را در محل کار شناسایی کنید.
مسیرهای تخلیه: مسیرهای خروج اضطراری و نقاط تجمع را تمرین کنید.
کیت اضطراری محل کار: یک کیت بزرگتر شامل آب، غذا، دارو، ابزار اولیه، چراغ قوه و رادیو برای کل مجموعه در یک مکان قابل دسترس قرار دهید.
نقش واحد منابع انسانی در مدیریت بحران جنگ
سیستم اطلاع‌رسانی: اطمینان حاصل کنید که یک سیستم اطلاع‌رسانی سریع (پیامک گروهی، آژیر داخلی) برای مواقع اضطراری وجود دارد.
ساعات کاری انعطاف‌پذیر/دورکاری: در صورت امکان، پرسنل و کارفرمایان با تعامل متقابل باید ساعات کاری انعطاف‌پذیر یا امکان دورکاری را برای کاهش تردد در ساعات خطرناک فراهم کنند.
مرخصی‌های اضطراری: سیاست‌های مشخصی برای مرخصی‌های اضطراری در شرایط خطر داشته باشید.
پشتیبانی لجستیکی: در حد توان، برای تامین آب، برق یا حتی وعده‌های غذایی ساده در محل کار، برنامه‌ریزی کنید، به خصوص اگر کارکنان مجبور به ساعات طولانی حضور، شب‌کاری یا اقامت در محل کار هستند.
ایجاد فضای امن برای صحبت: راهبران سازمان و همکاران باید فضایی باز و بدون قضاوت برای صحبت کردن کارکنان درباره ترس‌ها و نگرانی‌هایشان ایجاد کنند.
تشویق به استراحت‌های کوتاه: حتی استراحت‌های کوتاه و تنفس عمیق در طول روز کاری می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
منابع حمایتی: فهرست مشاوران، خطوط کمک‌رسانی، و منابع حمایت روانی را در اختیار کارکنان قرار دهید.
هر اقدام کوچکی در جهت آمادگی حافظ جان ماست
زندگی و کار در شرایط جنگی، یک آزمون طاقت‌فرساست. اما انسان‌ها در طول تاریخ نشان داده‌اند که با همدلی، آگاهی و برنامه‌ریزی می‌توانند تاب بیاورند. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. مراقبت از خود، جسم، روان و ارتباطات اجتماعی‌تان، مهم‌ترین کاری است که می‌توانید انجام دهید. هر اقدام کوچکی در جهت آمادگی و مراقبت، گامی بزرگ در جهت تاب‌آوری است.
