۶ قدم برای اینکه کم‌تر نگران پول باشیم

نگرانی مالی چیست؟ اگر احساس می‌کنید زمان و انرژی زیادی از شما بابت نگرانی در مورد پول می‌رود، بدانید تنها نیستید. استرس مالی در شرایط متزلزل کنونی یکی از مهم‌ترین مشکلات بسیاری از مردم در سراسر دنیا و به خصوص ایران است. این استرس می‌تواند یک دلیل اصلی برای نداشتن سلامت روان و نداشتن تفریح و آرامش در زندگی ما باشد.

با همه این‌ها وضعیت زندگی مالی هر فرد با دیگری  متفاوت است؛ بنابراین مهم این است فارغ از وجه مشترک با  شرایط مالی بقیه مردم، به شرایط خاص خودتان نگاه دقیق‌تری بیندازید؛  واقعیت این است که عوامل زیادی در اقتصاد وجود دارد که تحت کنترل ما نیست؛ مثل تورم و باقی قضایا، اما ما این جا با پیش‌فرض داشتن حداقل‌های درامدی در مورد آن قسمتی از ماجرا صحبت می‌کنیم که دست خودمان است.

در این مقاله، یک فرآیند ۶ مرحله‌ای را با هم مرور می‌کنیم که می‌تواند کمک کند نگرانی مالی ما کمی کم‌تر شود.

۶ قدم برای متوقف کردن نگرانی مالی

مهم نیست چرا نگرانی مالی دارید. چندین مرحله وجود دارد که می‌توانید برای کنترل عادات مالی و ذهنی خود به کار بگیرید. این چند مرحله عبارتند از:

۱. برای کم‌کردن نگرانی مالی، یک تنفس به خودتان بدهید

اگر در تنگنای مالی قرار گرفته‌اید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که کمی با خودتان هم‌دلی کنید. یعنی خودتان را به خاطر حس ناامنی مالی سرزنش نکنید؛ به جای اینکه مدام فکر چاره باشید و سراسیمه بدوید تا حل‌اش کنید، به خودتان یک زمان بدهید که مکث کنید؛  خیلی از افراد وقتی سعی می‌کنند راه هایی برای رفع نگرانی‌ مالی پیدا کنند، بی‌جهت به خودشان سخت می‌گیرند. اما این فقط اوضاع را بدتر می‌کند.

به جای تمرکز روی اشتباهات‌تان، مهم است که اول یک نفس عمیق بکشید، خودتان را در وضعیت ذهنی مناسب قرار دهید و به خودتان بگویید: «می‌توانم درستش کنم!». اگر بتوانید دست از قضاوت کردن خودتان در مورد وضعیت مالی‌تان بردارید، راحت‌تر تصمیمات درست خواهید گرفت.

بعد از اینکه نفس عمیقی کشیدید و به خود یک چشم انداز دادید، وقت آن است که به دقت فکر کنید که چطور شد که در وضعیت مالی بدی قرار گرفته اید؛ به عنوان مثال، ممکن است خیلی ساده به خاطر قبض‌های پیش بینی نشده  پزشکی یا یک تصادف شدید رانندگی بدشانسی آورده باشید. یا ممکن است مشکلاتی در نحوه خرج کردن داشته باشید که باید آن‌ها را کنترل کنید.

مهم نیست که مشکل چیست، اگر خود را در چارچوب ذهنی درست قرار ندهید، نمی‌توانید آن را برطرف کنید. به همین دلیل است که قبل از پرداختن به مسائل مالی باید کمی نسبت به خودتان مهربانی و شفقت به خرج دهید؛ هنگامی که خودتان را از نظر ذهنی و روحی جمع و جور کردید و توانستید تمرکز کنید، آن وقت سراغ یک بودجه‌بندی دقیق بروید که بشود در آینده طبق آن عمل کنید.

۲. بودجه‌ای ببندید که واقعا بتوانید از آن پیروی کنید

اگر نتوانید مخارج خود را کنترل کنید، حل نگرانی‌های مالی سخت می‌شود. برای همین بودجه‌بندی ماهانه بسیار مهم است. چندین مرحله وجود دارد که باید برای موفقیت در بودجه‌بندی دنبال کنید:

• مستندات مالی را روی میز جلوی چشم بگذارید؛ اگرچه خیلی از پرداخت‌های ما آنلاین انجام می‌شود اما قبض‌های کاغذی خرید‌ها را نگه دارید. اگر بعضی از رسیدها آنلاین باقی مانده از آن‌ها هم پرینت بگیرید یا روی کاغذ یا دفترچه ژورنال مالی بنویسید.

مهم است همه را یک جا جلوی چشمتان داشته باشید. این طور می‌توانید ببنینید چقدر و کجاها خرج کرده‌اید. خلاصه اینکه یک کاغذ و خودکار همیشه به همراه داشته باشید تا بنویسید.

چه کارهایی برای بودجه‌بندی بکنیم

• محاسبه درآمد: در مرحله بعد، باید درآمد خود را محاسبه کنید؛ اگر چند منبع درآمد مختلف دارید تجمیع‌شان کنید. مثلا حقوق ثابت، درآمدهای پروژه‌ای، سود سهام یا هر منبع دیگری.

• هزینه‌های خود را تجزیه و تحلیل کنید: بعد از آن، باید جریان خروجی حسابتان را بررسی کنید. احتمالاً مسکن بزرگترین هزینه شماست، بنابراین به پرداخت وام یا اجاره خود نگاهی بیندازید. بعد از آن نوبت قبوض آب و برق، شارژ و قبوض بیمه است. علاوه برآن ممکن است قسط هم جزو بدهی‌ثابت شما باشد.

• واقع‌بین و آینده‌نگر باشید، حداقل یک برنامه یک‌ساله را در نظر بگیرید که در شرایط کنونی شامل تورم خواهد بود و پیش‌بینی مالی نیاز دارد.

• در نهایت باید موجودی را محاسبه کنید؛  تمام هزینه‌های تکراری خود را جمع ببندید. این شامل اجاره، خورد و خوراک، قبوض آب و برق، پرداخت بدهی، بیمه، هزینه حمل و نقل و … می‌شود. این را  از درآمد ماهانه خود کم کنید. مانده باقیمانده مقدار پولی است که برای خرج کردن دارید. یعنی پولی که برای مخارج شخصی می‌ماند؛ مانند هزینه تفریح، آموزش، پوشاک و موارد پیش‌بینی نشده. به یاد داشته باشید که کنار گذاشتن پس‌انداز هم بخشی از ماجراست، بنابراین لزوماً با نمی‌توانید همه پول باقیمانده را خرج کنید.

بعد از انجام تمامی این مراحل و پیش‌بینی‌ها اگر هزینه‌های مکرر شما بیشتر از درآمد ماهانه شماست، وقت آن است به دنبال گزینه‌های جایگزین باشید. متاسفانه در حال حاضر شرایط به نحوی است که نگرانی مالی روزافزون شده است و ظرفیت‌های بسیاری از مردم برای کار بیشتر از نظر زمانی تکمیل شده است. در چنین شرایطی بهتر است بر بخش قابل کنترل ماجرا تمرکز کنیم تا بیش از این خود را از نظر زیستی تحت فشار قرار ندهیم، برای مثال، ممکن است نیاز داشته باشید که پرداخت‌های مسکن خود را با نقل مکان به جایی که مقرون به صرفه‌تر است کاهش دهید. البته این گزینه با توجه به تورم سخت به نظر می‌رسد اما در شرایطی که حداقل‌های درامدی را داشته باشید شاید بشود کاری برای آن کرد؛  یا ممکن است لازم باشد با افرادی که کنترل بدهی شما را در دست دارند تماس بگیرید تا ببینید می‌توانید برای برنامه پرداخت‌ها زمان بخرید.

ممکن است مشکلی در خرج داشته باشید که باید به آن رسیدگی کنید. به مخارج اختیاری خود نگاهی بیندازید و ببینید آیا چیزی وجود دارد که بتوانید آن را جایگزین کنید یا کاهش دهید. این بازنگری در نحوه خرج کردن می‌تواند در مورد جزئی‌ترین چیزها باشد؛ اما به خودتان می‌آیید می‌بینید همین موارد جزئی روی هم جمع می‌شود و سرماه یک منبع هرچند کوچک به مانده حساب اضافه می‌کند که می‌توان با آن به کیفیت زندگی افزود.

۳. برای نگرانی مالی، با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید

بین همه  انواع اضطراب، استرس مالی می‌تواند یکی از نفس‌گیرترین‌ها باشد؛ یعنی استرس مالی می‌تواند خیلی جدی سلامت روان شما را تهدید کند؛  بدانید خیلی از افراد هستند که برای مدیریت استرس مالی خودشان مشکل دارند و این یکی از آن حوزه‌هایی است که خیلی از روانشناسان به آن رسیدگی می‌کنند. پس تلاش کنید بودجه‌ای را برای بهبود سلامت روان خود اختصاص دهید تا بر شرایط مسلط‌تر باشید.

نکته اینجاست که یک متخصص سلامت روان برای شما بودجه نمی‌بندد یا چک‌هایتان را پاس نمی‌کند، اما به شما کمک می‌کند اضطراب‌تان را مدیریت کنید؛  اگر شما بتوانید در این وضعیت اضطرابتان را به کمک یک متخصص  کنترل کنید، ممکن است راحت‌تر بتوانید وضعیت مالی‌تان را سرو سامان بدهید و تصویر شفاف‌تری از وضعیت‌خودتان، اشتغال‌تان و حتی تصمیم‌هایی مانند مهاجرت به دست بیاورید.

در واقع این دو موضوع در کنار هم هستند؛ اگر می‌خواهید اوضاع مالی را درست کنید، به سلامت روان‌تان رسیدگی کنید؛ اگر می‌خواهید سلامت روان داشته باشید،  اوضاع مالی را سامان بدهید.

۴. برای خودتان هدف‌گذاری مالی کنید

اگر بخواهید به خودتان برای یک بودجه‌بندی جدید که دخل و خرج آن با هم بخورد انگیزه بدهید، نیاز به هدف‌گذاری دارید. وقتی می‌خواهید برای خودتان هدف مالی بگذارید مهم است که هدف‌گذاری‌تان SMART  باشد؛ یعنی چه؟ یعنی چند فاکتور را داشته باشد؛ مشخص(Specific)، قابل اندازه‌گیری(Measurable )، دست یافتنی(Attainable)، واقع‌بینانه (Realistic) و زمان‌مند(Time-Bound) باشد.

باید مطمئن شوید که می‌توانید به وضوع هدف‌هایتان را تعریف کنید. تنها در این صورت است که خواهید توانست خودتان را نسبت به آن مسئول نگه دارید؛ چند مثال وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا منظور این قدم را بهتر متوجه شوید؛ می‌توانید این مثال‌ها را با شرایط خودتان تطبیق دهید.

1. می‌خواهم باقیمانده وام‌های دانشجویی‌ام را طی ۳ سال پرداخت کنم.
2. خواستار آنم وام‌های عقب افتاده مسکن را تا پایان سال به روز کنم و به شرایط منظم برسانم.
3. می‌خواهم تا پایان سال ۱۴۰۳ برای خرید ماشین پس‌انداز کنم؛ (برای اینکه با توجه به شرایط تورم به این مثال پوزخند نزنید، می‌توانید تبدیلش کنید به این که بتوانم تا دو سال دیگر یک وام جدید برای ماشین بگیریم یا پیش قسط خرید لیزینگی را جمع کنم.)
4. من می‌خواهم یک حساب جدید فقط برای پس انداز کردن بدون برداشت باز کنم و تا یک سال از آن برداشت نکنم.

به ویژگی مثال‌ها توجه کنید که آن‌ها کاملا واضح و مشخص هستند (Specific)؛ همچنین زمانبندی معینی دارند(Time-Bound) ؛ اینکه واقع‌بینانه و دست‌یافتنی باشند را دیگر با تدبیر و درآمد خودتان باید تعیین کنید. رویابافی نکنید و شرایط خودتان را بسنجید تا هدف‌گذاری‌ها تبدیل یه یک ناکامی جدید و بهانه تازه برای خودسرزنشی نشوند. در هر صورت این هدف‌گذاری‌ها و نوشتن آن‌ها باعث می‌شود در طی زمان خودتان را نسبت به آن مسئول نگه دارید.

۵. روی چیزهایی که می‌توانید کنترل کنید تمرکز کنید

ما نمی‌توانیم تضمین کنیم که تا چند ماه دیگر یک هزینه پزشکی غیر مترقبه نخواهیم داشت؛ فکر کردن به احتمال آن هم دردی از ما دوا نمی‌کند. اما می‌توانیم روی شغل خود تمرکز کنیم. ما نمی‌توانیم جلوی تورم را بگیریم اما می‌توانیم تعداد دفعاتی که از رستوران سفارش غذا می‌دهیم را با پخت غذاهایی دل‌پذیرتر در خانه و رفتن به پیک‌نیک جایگزین کنیم. هیچ تضمینی وجود ندارد که سر سال صاحب‌خانه درخواست تخلیه ندهد اما می‌توانیم برای یک منبع درآمدی جدید از همان مهارت‌هایی که داریم برنامه‌ریزی کنیم؛ فکر کردن هدفمند به این‌ها و برنامه‌ریزی مانع بالاتر رفتن اضطرابمان می‌شود، و در شرایط امروزی عامل آن می‌شود تا بتوانیم تصویر بزرگ‌تری ببینیم و برایش قدمی برداریم.

چیزهایی که تحت کنترل ماست این‌هاست:

• شما می‌دانید  چقدر از شغل‌تان درآمد دارید.
• می‌دانید چه منابع درآمدی دیگری غیر از شغل‌تان دارید یا می‌توانید به وجود بیاورید.
• شما می‌دانید موعد پرداخت اجاره، وام یا شهریه مدرسه یا بقیه هزینه‌های ضروری‌تان چه زمانی است.

پس شما نیاز دارید روی همین چیزهایی که در کنترل شماست تمرکز کنید؛ شما می‌توانید کنترل کنید که چقدر پول از حسابتان خارج شود؛ تمرکز کنید روی اینکه چطور می‌شود هزینه‌ها را به پایین‌ترین حد ممکن رساند؛ این‌ها چیزهایی است که نیاز دارید رویشان تمرکز کنید؛ نوشتن همه چیزهایی که رویشان کنترل دارید روی یک کاغذ می‌تواند برای اینکه افکارتان را کنترل کنید و به ذهن‌تان نظم بدهید مفید باشد.

۶.برای پس انداز برنامه‌ریزی کنید

بله؛ داشتن پس‌انداز روز به روز سخت‌تر می‌شود؛ روش معروف  ۵۰/۲۰/۳۰ برای داشتن پس‌انداز شاید در وضعیت بحران مالی خیلی سخت به نظر بیاید؛ اما هرطور شده سعی کنید پولی را با این عنوان کنار بگذارید؛ این همان چیزی است که بیشتر از همه برای امنیت روانی در حوزه مالی زندگی‌تان به آن نیاز دارید؛ به اینکه درآمدتان هزینه‌های جاری زندگی‌تان را پاسخ بدهد قانع نشوید و فکر کنید چطور می‌توانید از همان‌مهارت‌هایی که دارید پول بیشتری دربیاورید.

در نهایت می‌دانیم در این روزها نگرانی مالی برای همه وجود دارد، داشتن شغلی که امنیت داشته باشد هم همان‌قدر سخت است، با توجه به این وضعیت کاملا قابل پیش‌بینی است که بسیاری از مردم نتوانند خرج و دخل‌شان را به توازن برسانند. سلامتپاد در این‌باره برای بهبود وضعیت اشتغال در بخش آسیب‌پذیرتر جامعه فعالیت‌هایی را تحت عنوان مسئولیت اجتماعی خود به صورت اجرایی پیش می‌برد که می‌توانید در صورت نیاز از منو اصلی سایت در این‌ مورد بیش‌تر بخوانید.

برای نوشتن این مقاله از این منبع الهام گرفتیم