تسلی در ترومای جمعی چیست؟ فارغ از تمام اضطراب‌ها، سوگواری‌ها و تروماهای شخصی، گاهی حوادثی رخ می‌دهد که مارا به همراه جمع زیاد دیگری از مردم در سوگواری و اضطراب فرو می‌برد؛ اتفاق‌هایی که ممکن است جنبه انسانی آن آنقدر دردناک باشد که انگار برای اعضای نزدیک خانواده خودمان رخ داده است؛ این طور وقت‌ها افراد زیادی را مشابه خودمان با اندوه، خشم و اضطراب می‌بینیم که تسلی پیدا کردن برایشان سخت است.
اگرچه به دلیل فراگیر بودن این حس‌ها بین ما و افراد زیادی از جامعه، پیدا کردن کسی که حالش بهتر از ما باشد و ناجی شود سخت است اما یک جنبه دیگر ماجرا هم این است که در تجربه این احوال تنها نیستیم و قرار است با هم از این رخداد آسیب‌زا عبور کنیم.
راهکارهایی که در این مقاله به آن اشاره می‌کنیم ممکن است در مدارا با حس تلخ ترومای جمعی کمک کننده باشد.
۱- آگاهی خود را افزایش دهیم
آگاه شدن اولین قدم مدیریت یک تروماست. درست مانند وقتی که می‌خواهیم به جایی برویم، در ابتدا باید موقعیت فعلی خود را بدانیم آگاهی از موقعیت فعلی ما برای حرکت رو به جلو حیاتی است. از تأثیری که یک رخداد بر ما، خانواده‌مان و همه حوزه‌ها و افراد مختلف در زندگی‌مان داشته است آگاه شویم. حال چه تاثیر بر زندگی فردی‌مان باشد و چه بر زندگی شغلی یا فراتر از آن زندگی اجتماعی.
همانطور که مکس هریس روانشناس به درستی اعتقاد دارد: پس از تجربه یک رخداد تروماتیک، باید به نقطه‌ایی برسیم که در آن به عنوان یک بازمانده شناخته شویم و نه یک قربانی. زبان قدرتمند است بنابراین با خود صحبت کنید.
برای افزایش آگاهی خود می‌توانیم به این موارد توجه ویژه داشته باشیم:
- ژورنال‌نویسی کنیم. یعنی احساسات‌مان را روی کاغذ بیاوریم. این امر به ما کمک می‌کند احساسات‌مان را به طور عینی و ملموس درک کنیم.
- صحبت و همگام شدن با افراد قابل اعتماد نیز یکی دیگر از راه‌هایی‌ست که با آن می‌توانیم به زوایای پنهان خود و یا رخداد تروماتیک نائل شویم.
- تمرین‌های مایندفولنس نیز یکی دیگر از راه‌هایی است که می‌تواند به افزایش آگاهی و خودآگاهی و همچنین تقویت روحیه ما کمک کند.
۲-تاب‌آوری را تمرین کنیم
تاب‌آوری یعنی مقاوم و منعطف بودن در برابر اتفاق‌ها و بحران‌ها و توانایی ترمیم خود؛ یعنی قبل از هر واکنشی مکث هوشیارانه کنیم تا ریشه‌های خود را در مقابل طوفان‌های زندگی حفظ کنیم و واکنش منطقی نشان دهیم؛ یعنی آگاهانه مراقب خود باشیم تا از دوره پرتلاطم گذر کنیم.
برای افزایش تاب‌آوری می‌توانیم به این موارد توجه ویژه داشته باشیم:
- همدلی با دیگران. یک فرد تاب‌آور در بحران‌های اجتماعی به جای گفتن “چرا من؟” از خود می‌پرسد “چیکار می‌تونم بکنم؟”. بخشی از کنش مثبت در تروماهای جمعی، همدلی‌ست؛ کاری که زنجیره‌های انسانی، سلامت ذهن خود و سلامت اجتماعی را حاصل می‌شود.
- سرزندگی را تمرین کنیم. پیدا کردن دلیلی برای خندیدن یا خنداندن، راهی بسیار عالی برای تحمل و تاب‌آوری امور دشوار زندگی است. اما هوشیار باشیم که طنز ما برای پنهان کردن دردهای‌مان نباشد.
- اصالت‌مندی را تمرین کنیم. توانایی شناخت خودمان و بیان صریح احساسات‌مان بخش مهمی از پرورش تاب‌آوری ماست. از گفت و گو با یک دوست تا نوشتن در مجله و مقاله یا حتی شبکه‌های اجتماعی. حتی ملاقات با درمانگر مناسب نیز باعث می‌شود اصالت‌مندی ما بهبود یابد.
همچنین بودن در اجتماع را فراموش نکنیم، انسان ذاتا موجود اجتماعی است و بودن در کنار هم‌نوع احساسِ تعلق و انگیزه را در او زنده نگه می‌دارد. به یاد داشته باشیم بودن در کنار یکدیگر ما را قوی‌تر می‌کند.
۳- در ترومای جمعی، مراقب بدن خود باشیم
پس از بروز یک ترومای جمعی احیانا ما درگیر استرس و افسردگی شویم. این امر تا حدودی طبیعی است پس نگران نباشیم. پس از بروز ترومای جمعی بهتر است به این موارد در رابطه با بدن‌مان توجه کنیم:
- به خواب‌مان توجه کنیم: مهم است که مطمئن شویم خواب کافی و با کیفیت داریم. همه ما می‌دانیم که صبح روز بعد از یک خواب شبانه کافی چه‌قدر متفاوت است.
- تغذیه: در این دوران از غذاهایی که دارای قند و چربی زیاد است پرهیز کنیم. تغذیه مناسب و متعادل باعث می‌شود تا بدن خودمان را در بهترین حالت خودش حفظ کنیم. به تغییرات بدن در نیاز به غذا مثل بی‌اشتهایی یا پرخوری آگاه باشید و در صورت تفاوت‌های جدی با یک متخصص مشورت کنید.
- وضعیت خوب بدنی: در این دوران به بدن خود اهمیت دهیم. ورزش کردن بسیار مفید است چرا که روحیه ما را بسیار تقویت می‌کند و باعث می‌شود تا با ترشح هورمون‌های مفید خود را در این‌گونه وضعیت‌ها نبازیم.
۴- اجتماع خود را بیابیم
در دوران‌هایی که ترومای جمعی غلبه پیدا می‌کند، آنچه که مهم است حضور در اجتماع‌هایی است مورد اطمینان ماست. در دوران‌هایی که یک جامعه درگیر ترومای جمعی می‌شود، بسیاری ممکن است بگویند: کی حوصله‌اش را داره؟ چرا باید فلان کار را انجام داد یا معاشرت کرد؟
اتفاقا برعکس، در این دوران‌هاست که باید با کسانی که دوست‌شان داریم وقت بگذرانیم، از نظرات آن‌ها آگاه شویم و بدانیم که نظرات ما بر روی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. این حس تاثیرگذاری و توانایی تاثیر گذاشتن بر دیگران باعث می‌شود تا بتوانیم سرزنده‌تر ادامه دهیم و مقاومت کنیم.
یک روانشناس آمریکایی همچنین بر اهمیت اجتماع تأکید می‌کند و می‌گوید: «افرادی که از رویدادهای مضر رنج می‌برند اغلب انزوا و شرم را تجربه می‌کنند. درک این موضوع که دیگران در حال گذراندن همین شرایط هستند، ممکن است بخشی از آن ننگ را از بین ببرد، که خود یک آسیب ثانویه ناشی از تروما است. علاوه بر این، مشاهده وقایع مضر از طریق دریچه بازتاب انتقادی – درک آسیب در نتیجه بی‌عدالتی اجتماعی به جای شکست شخصی – اغلب توانمند است.
۵- روان‌درمانگر می‌تواند راهنمای خوبی در ترومای جمعی باشد
خیلی از اوقات ما توان این را نداریم که درباره مشکلات‌مان با دیگران صحبت کنیم. به راستی می‌تواند این قضیه برای ما دردناک باشد. شاید هم از قضاوت شدن می‌ترسیم. به هر دلیلی که باشد یک روان‌درمانگر خوب پس از یک ترومای جمعی می‌تواند بسیار راهگشا باشد. روان درمانگر توانایی این را دارد که فضایی امن برای شما ایجاد کند تا بتوانید به بخش‌هایی از گذشته و آینده خود عاقلانه فکر کنید و آن‌ها را از زاویه منطقی نگاه کنید.
۶- پس از ترومای جمعی، به بازسازی جامعه خود کمک کنیم
یک ترومای جمعی پیش آمده می‌تواند ناشی یک زلزله یا پاندمی باشد یا یک جنبش اجتماعی و جنگ. در هر صورت راه‌های متفاوتی هست که در بازسازی جامعه خود درگیر شویم.
این درگیری می‌تواند بسته به شغل یا حتی شخصیت‌مان باشد. اگر مشاور هستیم می‌توانیم به دیگران مشاوره رایگان بدهیم. شاید بتوانیم با امور خیر به بازسازی اجتماع کمک کنیم. با استفاده از فضای مجازی آگاهی‌بخش باشیم و حتی مانند زنان خانه‌دار انقلاب تونس عمل کنیم و به تهیه و پخش غذا در محله‌های کم‌تر برخوردار یاری برسانیم. بسیاری از تحقیقات نشان داده است که کسانی که از دل یک ترومای جمعی بیرون می‌آیند، اغلب می‌توانند با تجربیات خود به بازسازی بهتر و عادلانه‌تر اجتماع و یا حتی جامعه کمک کنند.
