سلامت مالی چیست؟ شاید برای همه ما پیش آمده باشد که درگیر وضعیت بی‌ثباتی مالی شده باشیم؛ اضطراب و احساس ناامنی یکی از اولین تاثیرات روانی این وضعیت است.
بی‌ثباتی مالی به هر دلیلی ممکن است اتفاق بیافتد؛ گاهی به دلایلی که از کنترل ما خارج است؛ مثلا در سازمان و شرکتی کار کنیم که ساختار و شرایط مالی‌اش هر روز بدتر می‌شود و این روی زندگی شغلی ما هم اثر می‌گذارد؛ یا تاثیر وضعیت کلی اقتصاد و تورم روی زندگی مالی‌مان.
اما راهی هست که بشود این منبع مهم خوشی و اضطراب ـ یعنی پول ـ را در حد امکان در زندگی به یک وضعیت با‌ثبات رساند؟ اصلا سلامت مالی چیست؟ و چه ارتباطی با سلامت روان دارد؟
سلامت مالی چیست؟
سلامت مالی را می‌توان حوزه‌ای توصیف کرد که به امور مالی یک شرکت یا یک فرد در زمینه هزینه‌ها، درآمد‌ها و بدهی‌ها می‌پردازد؛ در حقیقت می‌توان گفت در صورتی سلامت مالی داریم که بتوانیم تعادلی میان مدیریت نیازها و خواسته‌های مالی خود ایجاد کنیم و در ارزیابی‌مان، ابعادی مانند پس‌انداز، هزینه‌ها و بازنشستگی را در نظر بگیریم.
از نظر مالی سالم بودن به این معنی است که از لحاظ اقتصادی به اندازه کافی امن باشیم تا بتوانیم هزینه‌های مورد انتظار و غیرمنتظره را مدیریت کنیم.
همانطور که گفتیم فردی که از نظر مالی سالم است می‌تواند قبوض ضروری را بپردازد، پس‌انداز زیادی برای شرایط اضطراری داشته باشد و بتواند تعهدات بدهی خود را بپردازد. اگر این چشم‌انداز مالی ما نیست، سلامت مالی‌مان ممکن است نیاز به بهبود داشته باشد.
چه عواملی در سلامتی مالی دخیل است؟
در سلامتی مالی عواملی مانند میزان درآمد، هزینه‌ها، پیشینه اقتصادی-اجتماعی، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، رتبه اعتباری فرد در سیستم بانکی و نحوه برنامه‌ریزی مالی، می‌تواند بر ما یا سازمان‌مان تاثیرگذار باشد.
افزون بر این، عواملی همچون نرخ تورم، هزینه‌های زندگی، سطح امنیت شغلی و وضعیت کلی اشتغال نیز بسیار بر سلامت مالی افراد تاثیرگذار می‌گذارد. یعنی ما باید همواره شرایط اقتصادی کلی جامعه را در سلامت مالی خود لحاظ کنیم.
صندوق اضطراری‌مان نیز یکی از عوامل دخیل در سلامت مالی ماست. صندوق اضطراری همانطور که از نامش پیداست برای مواقع اضطراری کاربرد دارد و نیاز است که بتواند حداقل اگر بیکار شدیم ۳ ماه‌مان را حمایت کند و یا در موقعیت‌های غیرمنتظره کمک دست ما باشد.
اگر ما در یک وضعیت ناسالم مالی قرار بگیریم استرس و اضطراب ممکن است در ما بیماری‌های روحی و جسمی زیادی ایجاد کند. از سوی دیگر، وضعیت سالم مالی منجر به زندگی بهتر می‌شود و زمانی بدون استرس برای اوقات فراغت یا سایر فعالیت‌های اجتماعی فراهم می‌سازد.
بسیاری از مطالعات بین‌المللی رابطه متقابل بین سلامت مالی و درآمد بالاتر را نشان داده‌اند. البته جالب است بدانیم بر اساس تحقیقی در آمریکا، هرچه درآمد افراد بالاتر می‌رود مدیریت و سلامت مالی آن‌ها کم‌تر می‌شود و هرچه درآمد افراد پایین‌تر باشد سلامت مالی آن‌ها بیش‌تر است.
مولفه‌های سلامت مالی چیست؟
۱-ارزش خالص دارایی: این مولفه شاید مهم‌ترین مولفه سلامت مالی باشد که شامل پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، نقدینگی و دارایی‌های غیر نقدی همچون زمین یا خانه و یا وسایل نقلیه می‌باشد.
۲-بدهی: بدهی شاید استرس‌زاترین مولفه سلامت مالی باشد! وقتی صحبت از بدهی‌ها می‌کنیم علاوه بر قرض، وام را نیز شامل می‌شود. بدهی‌ها حتما باید از ارزش خالص دارایی کسر شود.
۳-نقدینگی: نقدینگی شامل درآمد ثابت و متغیر، سود حاصل از سرمایه‌گذاری و تراز نقدی روبه‌رشد می‌شود.
ما به سواد مالی نیاز داریم
واقعیت این است تا زمانی که ما دانش لازم را برای مدیریت امور مالی خود نداشته باشیم، نمی‌توانیم در زمینه سلامت مالی خوب باشیم.
فردی را در نظر بگیرید که یک درآمد مشخص دارد. این شخص درآمد خود را تقسیم می‌کند به سه بخش هزینه‌های ضروری، هزینه‌های پیش‌بینی نشده و پس انداز. به بودجه‌بندی مالی نیز اهمیت می‌دهد.
در مقابل شخصی دیگر را درنظر بگیرید که بی‌محابا خرج می‌کند، دست به خرید هیجانی می‌زند و وقت خود را با مهمانی پر می‌کند. در این صورت کدام شخص از لحاظ مالی موفق‌تر خواهد بود؟ اینجاست که نقش سواد مالی بسیار مهم خواهد بود.
راهکار‌های عملی برای تقویت وضعیت مالی
برای تقویت وضعیت مالی همانطور که گفتیم، سواد مالی بسیار مهم است. ما باید وضعیت مالی خود را به‌طور واقع‌بینانه بدانیم. همچنین آگاه باشیم که فرآیند بهبود سلامت مالی یک فرآیند تدریجی است و نیاز به صبوری دارد. در اینجا سعی کردیم پیشنهاد‌هایی برای تقویت و بهبود سلامت مالی بیاوریم.
۱-بودجه خودمان را تحلیل کنیم
اولین گام در جهت بهبود وضعیت مالی شناخت و تجزیه و تحلیل بودجه خودمان است. یعنی بدانیم چه‌مقدار می‌توانیم پس‌انداز کنیم و چه مقدار باید خرج کنیم. ممکن است در ماه پیش‌رو مخارج دوا و درمان نیز به هزینه‌های ما اضافه شود یا موارد غیر قابل پیش‌بینی دیگر؛ پس باید درک مشخصی از بودجه در اختیارمان داشته باشیم.
۲-تحلیل بدهی‌ها
بدهی‌های خود را باید کامل بشناسیم. بهتر است که چگونگی بازپرداخت آن‌ها را درنظر بگیریم. در یک مطالعه نشان داده شده است که ۲۸ درصد از افراد به دلیل بدهی‌هایشان استرس زیادی را تجربه می‌کنند. گاهی اوقات قرض یک پول ما را نجات می‌دهد به شرط اینکه بدانیم که چشم‌انداز روشنی برای باز پرداخت آن وجه داریم.
۳- مدیریت سبک زندگی
هزینه‌های غیرضروری لزوما چیز بدی نیست اما اگر از حد بگذرد ممکن است پول شما تا وسط ماه تمام شود! کم کردن هزینه‌های غیرضروری منوط به تغییر سبک زندگی است. اگر شما ۵۰ درصد از پول خود را خرج خرید لباس یا لوازم آرایشی می‌کنید در این صورت امکان اینکه استرس بی‌پولی در ماه دامن‌گیرتان شود زیاد خواهد بود. بنابراین تغییر سبک زندگی باعث می‌شود که هزینه‌های شما هم تغییر کند و کم شود.
۴- پس‌انداز را هرچه سریع‌تر شروع کنیم
اغلب گفته می‌شود که برای شروع پس‌انداز و آسایش دوران بازنشستگی هیچ وقت دیر نیست. این ممکن است تا حدودی درست باشد، اما هر چه زودتر شروع کنید، احتمالاً در طول سال‌های بازنشستگی خود وضعیت بهتری خواهید داشت.
سلامت مالی‌مان چرا اینقدر مهم است؟
سلامت مالی برای ما سلامت روان را تضمین می‌کند. هرچه از لحاظ وضعیت مالی سالم‌تر باشیم استرس و اضطراب کم‌تری را تجربه می‌کنیم و به تبع آن زندگی شادتری را زیست می‌کنیم و امید به زندگی‌مان افزایش خواهد یافت. تمام مواردی که در بالا گفتیم می‌تواند پیشنهاد‌هایی کاربردی تلقی گردد. در سلامتپاد مجموعه مقالاتی درباره توسعه و مهارت شغلی گردآوری کردیم که از اینجا می‌توانید دنبال کنید.
از این منابع برای نوشتن این مقاله استفاده کردیم:
