قبل از شروع مقاله، اگر افکار خودکشی در سر دارید، برای حمایت و کمک از یک متخصص با شماره ۱۴۸۰ تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید؛ همچنین اگر شما یا یکی از عزیزانتان احتیاج به کمک فوری در این زمینه دارید، با شماره ۱۲۳ (اورژانس اجتماعی بهزیستی) تماس بگیرید.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی سالانه بیش از ۷۰۰.۰۰۰ نفر در سراسر جهان با خودکشی جان خود را میگیرند؛ اما مطالعات نشان میدهند در پدیده خودکشی تفاوتهای جنسیتی وجود دارد؛ این تفاوتها به عنوان پارادوکس جنسیتی خودکشی شناخته میشوند؛ حالا این پارادوکس چیست؟ اینکه زنها بیشتر به خودکشی فکر میکنند، اما مردها بیشتر از زنها بر اثر خودکشی فوت میکنند. اصلا چرا به خودکشی فکر میکنیم؟
اقدام به خودکشی زنان؛ جلبتوجه یا خطر جدی؟
اگرچه مردان دو تا چهار برابر بیشتر از زنان جان خود را بر اثر خودکشی از دست میدهند، اما زنان تقریباً سه برابر بیشتر در «معرض» اقدام به خودکشی هستند. این نسبت سه برابری شامل مجموع آمار خودکشی، اقدام ناموفق به خودکشی و خودکشی موفق میشود؛ تفاوت آماری در تلاش برای خودکشی و خودکشی کامل در زنان، باعث این باور اشتباه در بسیاری از افراد شده که اقدام به خودکشی در زنان، روشی برای جلبتوجه است تا یک خطر جدی؛ که باوری است به دور از واقعیت.
توجه به این نکته ضروری است که در میان زنان، اقدام به خودکشی ناموفق بزرگترین عامل پیشبینیکننده خطر مرگ بر اثر خودکشی در آینده است. بیش از نیمی از زنانی که با خودکشی جان خود را ازدستدادهاند، قبلاً هم اقدام به خودکشی کردهاند. درواقع همه اقدامهای خودکشی، چه در مردان و چه در زنان، باید بسیار جدی گرفته شوند.
چرا مردان بیشتر از زنان جان خود را از دست میدهند؟
یکی از مهمترین دلایل تفاوت اقدام به خودکشی و خودکشی کامل بین زن و مرد، روش خودکشی است؛ مردان تمایل دارند روشهای خودکشی خشونتآمیز (کشندهتری) مثل استفاده از سلاح و… را انتخاب کنند، درحالیکه زنان بیشتر در معرض مصرف بیشازحد داروها یا مواد مخدر هستند.
همچنین حتی زمانی که مردان و زنان از یک روش خودکشی استفاده میکنند، تلاشهای مردان جدیتر و شدیدتر است (۶۰ درصد شدیدتر، حداقل از نظر آماری). این یعنی مردانی که اقدام به خودکشی میکنند و زنده میمانند، بیشتر از زنانی که اقدام به خودکشی میکنند و جان سالم به در میبرند، به بستری شدن در بیمارستان و مراقبتهای ویژه نیاز دارند.
علائم هشداردهنده خودکشی و افکار خودکشی
صرفنظر از تفاوتهای جنسیتی در خودکشی، همه باید از عوامل خطر و علائم هشداردهنده خودکشی آگاه باشند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان سابقه افسردگی دارید، ممکن است لازم باشد یک آمادگی در مقابل این نشانهها داشته باشید.
زنان بیشتر به خودشان آسیب میزنند
این هم یک آمار عجیب دیگر است؛ زنان بیشتر از مردها به خودشان آسیب میزنند؛ خودآزاری عمدی (DSH) شامل هر نوع رفتار آسیبرسان به خود است، خواه بهقصد خودکشی باشد یا نه؛ تحقیقات نشان میدهد که افرادی که خودآزاری میکنند معمولاً سعی در کشتن خود ندارند، اگرچه گاهی اوقات این کار را میکنند.
در این مورد هم بسیاری از افراد خودآزاری را با میل به جلبتوجه مرتبط میدانند، درحالیکه اینگونه نیست و اغلب در خلوت انجام میشود. نمونههایی از DSH شامل مصرف بیشازحد مواد مخدر غیرکشنده و یا آسیب جسمی به خود است.
اگرچه انگیزه ممکن است خودکشی نباشد اما اولا احتمال افکار خودکشی در این دسته بالاست و همچنین ممکن است رفتارهای آسیبزننده منجر به خودکشی ناخواسته شود.
افسردگی شدید در زنان دو برابر بیشتر، از مردان است
افسردگی مهمترین معیار خطر برای خودکشی است. بهخصوص افکار خودکشی، در مراحل پیشرفته افسردگی بسیار شایع است. از طرفی احتمال ابتلای زنان به افسردگی شدید هم دو برابر بیشتر از مردان است. اگرچه همانطور که اشاره شد، خودکشی کامل در مردان بسیار بیشتر از زنان رخ میدهد. تحقیقات نشان میدهد زنان بیشتر از مردان به دنبال درمان افسردگی هستند.
به کسی که فکر به خودکشی دارد چه بگوییم؟
فارغ از تفاوتهای جنسیتی در مقوله خودکشی، اقدام به خودکشی باید همیشه جدی گرفته شده و به عنوان رفتار توجهطلبانه نادیده گرفته نشود. همچنین در صورت درجریان قرار گرفتن افکار خودکشی هدایت فردی که از افکار خودکشی او خبر دارید به سمت متخصص سلامت روان بهترین مسیر است. اگر خودتان درگیر افکار خودکشی هستید نیز کمک گرفتن از یک متخصص را در اولویت بگذارید.
در صورت محدودیت دسترسی به متخصص از نظر ناآشنایی یا محدودیتهای اقتصادی یا هر نوع مانع دیگری، از شمارههایی که در ابتدای مطلب گذاشته شده کمک بگیرید. یا آن را به دست کسی که در جریان افکار خودکشیاش قرار گرفتهاید برسانید.
سخنی از سلامتپاد
نمیتوان گفت تمام کسانی که افسردگی دارند به خودکشی هم فکر میکنند، اما افسردگی بستری مناسب برای رشد افکار خودکشی است. هرچه قدر عمیقتر شود زنگ خطر مهمتری محسوب میشود. پس کاری که میشود به عنوان پیشگیری روی آن حساب کرد این است که نسبت به ترسها؛ نگرانیهای مالی، روانی و علائم افسردگی در خود و اطرافیانمان هوشیار باشیم. خیلی وقتها کسانی که افکار خودکشی دارند آن را با کسی در میان نمیگذارند، اما علائم افسردگی را میشود در آنها مشاهده کرد.
همه اینها در حالی است که آمارهایی که نشان از استعداد بیشتر زنها در ابتلا به افسردگی دارد. این امر نشانه ضرورت مهم خودمراقبتی برای زنان است. مراقبت صحیح از بدن، ذهن و روان، تفکر و فرهنگی است که در سلامتپاد در تلاش برای گسترش آگاهی در مورد آن هستیم. معتقدیم این فرآیندی است که در خیلی از ما آنطور که باید درونی نشده.
خودکشی شدیدترین آسیبی است که یک فرد میتواند به خودش وارد کند. اما نادیدهانگاری خود، تاثیر تروماها بر بدن، عدم تنظیم هیجانات و احساسات، بیتوجهی به نیازهای بدن و ذهن، احساس ترحم به خود، و کمک نگرفتن از مشاور و متخصص روانشناس بهخصوص در مواقع بحرانی، نوعی دیگر از خودکشی تدریجی محسوب میشود.
خودآگاهی زنان درباره فرهنگ خودمراقبتی و واردکردن کمک حرفهای روانشناس در زندگی، میتواند نقش مهمی در تنظیم هیجانات و تعادل احساسات داشته باشد. چرا که زنان روی دایره اطرافشان هم تاثیرگذاری مهمی دارند؛ از روابط خانوادگی نزدیک گرفته تا حلقههای دوستان.
افکار خودکشی خود و عزیزانتان را هر چقدر جزیی جدی بگیرید. خودکشی میتواند پایانی بیبازگشت باشد. برای درمان هرچه سریعتر اقدام کنید. سعی کنید سلامت اجتماعی خود و عزیزانتان را موردبررسی قرار دهید.
