درمان‌های خودیاری، درمان‌هایی هستند که کمک می‌کنند با ابزارهای کمکی روانشناسی مثل کتابچه تمرین، دوره‌های آنلاین، ژورنال‌های توسعه فردی یا اپلیکیشن‌های کاربردی، برای ارتقای سلامت ذهن خود قدم برداریم.
این ابزارها، برای مشکلاتی مثل استرس، اضطراب یا بهبود مهارت ارتباط موثر با دیگران می‌توانند موثر واقع شوند.
البته استفاده از این نوع ابزارهای کمکی روانشناسی، خودیاری «هدایت‌شده» محسوب می‌شوند. یعنی نقشه راه مشخصی دارند تا بین اطلاعات مختلفی که دریافت می‌کنیم سردرگم نشویم.
سلامتپاد در همین راستا مجموعه‌ای از کتاب تمرین‌های خودیاری را به صورت رایگان را در اختیار مخاطبان خود قرار داده است. مجموعه‌ای از این کتابچه‌های تمرین خودیاری را می‌توانید از اینجا دانلود کنید.
اما در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که، خودیاری به درد چه کسانی می‌خورد و چطور می‌تواند به افزایش کیفیت زندگی کمک کند.
خودیاری برای چه کسانی مناسب است؟
خودیاری روشی است که برای بعضی افراد با شرایط زیر کاربرد بیشتری دارد.
۱. کسانی که کمبود وقت دارند.
۲. افرادی که مسئولیت‌های مختلف کاری و خانوادگی دارند و فرصت تمرکز روی خودشان را ندارند.
۳. کسانی که امکان هزینه کردن برای جلسات مشاوره یا رواندرمانی را ندارند.
۴. آن دسته از تیپ‌های شخصیتی که ذاتا خودانگیخته هستند و روش‌های درمانی که خودشان در آن حضور ذهنی فعالانه‌ای داشته باشند را، ترجیح می‌دهند.
البته این دسته‌بندی به آن معنا نیست که خودیاری هدایت شده، به درد افراد دیگر نمی‌خورد. هر کسی که شوق رشد داشته باشد، می‌تواند از ابزارهای خودیاری هدایت شده، بهره بگیرد.
اگر بعد از استفاده از روش‌های درمانی خودیاری، احساس بهتر شدن نکردیم، روش‌های رواندرمانی دیگری هست که می‌تواند به ما کمک کند.
رویکرد خودیاری سلامتپاد، از چه استانداردی پیروی می‌کند؟
در بین روش‌های درمانی مختلف، رویکرد رفتاردرمانی شناختی یا DBT و CBT پتانسیل بالایی برای بهره گرفتن در رویکرد خودیاری هدایت شده دارند.
DBT یا رفتاردرمانی دیالکتیک روی تنظیم هیجانات کار می‌کند. بالا بردن قدرت پذیرش رنج و انعطاف پذیری کار می‌کند.
CBT از طریق تغییر افکار و بینش‌ها به افراد کمک می‌کند تا به ذهنشان نظم داده و افکار مخرب را شناسایی کنند. CBT می‌گوید، این اتفاق‌ها نیستند که مارا آزار می‌دهند یا خوشحال می‌کنند، بلکه معنایی که به اتفاقات می‌دهیم است که به احساسات شکل می‌دهند.
اگرچه تمرین این رویکرد‌های درمانی در اصل، در قالب کارگاه‌های گروهی و با حضور یک درمانگر طراحی شده‌اند، اما بخشی از تمرین‌ها، قابلیت استفاده به عنوان ابزار خودیاری در قالب کتابچه تمرین را دارند.
اکثر کتابچه‌های تمرین سلامتپاد هم با الهام از همین رویکرد تدوین شده‌اند. برای آشنایی بیشتر با رویکرد DBT و CBT می‌توانید کتابچه‌های رایگان معرفی این روش‌ها را از اینجا دانلود کنید.
خودیاری برای چه مواردی می‌تواند موثر باشد؟
قبل از هر چیز، خودتان را یک شخص جذاب ببینید که می‌خواهید با او آشنا شوید. بلوغ ذهنی، مسیری کیفی و بی‌انتهاست که همیشه می‌توان در آن قدم برداشت.
بنابراین حتما لازم نیست به مشکل خاصی دچار باشیم. در هر صورت می‌توانیم از ابزارهای خودیاری استفاده کنیم. آشنایی بیشتر ما با خودمان می‌تواند دریچه‌های جدیدی از رشد و شکوفایی را به روی ما باز کند. پس این اولین نتیجه استفاده از ابزارهای خودیاری است.
اما مهارت‌هایی که در کتابچه‌های تمرین یاد می‌گیریم به لحاظ فکری و احساسی مارا در شرایط بهتری قرار خواهند داد. هر چقدر بیشتر به آن پایبند باشیم، نتیجه بهتری هم خواهیم گرفت.
به طور خلاصه کتابچه‌های خودیاری برای موارد زیر کاربرد دارند:
- کنترل اضطراب
- تنظیم هیجانات
- ارتباط موثر با دیگران
- افزایش خودآگاهی
- کنترل وسواس
- OCD
به طور کلی وقتی اضطرابمان مدیریت شود، حل کردن مشکلات ذهنی و جسمی دیگر هم راحت‌تر خواهد بود. چراکه اضطراب است که زمینه‌ساز بسیاری از اختلالات است.
خودیاری چطور به بهتر شدن حال ما کمک می‌کند؟
استفاده از ابزارهای درمانی خودیاری، یک نوع خودمراقبتی است. ما همان اندازه که به تغذیه سالم، تحرک، خواب کافی و داشتن روتین نیاز داریم، به گذراندن وقت با کیفیت با خودمان و سرمایه‌گذاری روی ذهن و روانمان هم نیاز داریم.
همانطور که اشاره کردیم به دلایل مختلف ممکن است همه افراد امکان مراجعه به درمانگر را نداشته باشند، اما این به معنای رها کردن خودمان نیست.
گاهی چند خط اطلاعات کاربردی و چند تمرین هدفمند می‌تواند همان تلنگری باشد که برای تغییر زندگی‌مان به آن نیاز داریم.
پس ابزارهای کمکی روانشناسی را دست‌کم نگیریم و برای قدم به جهان بی‌نهایت درونمان، از آن بهره بگیریم.
